Nhiều ngày qua, người dân Nhật Bản đang tưởng nhớ những người đã thiệt mạng 10 năm trước. Đó là khi thảm họa kép động đất và sóng thần tấn công vùng đông bắc Nhật Bản và gây ra thảm họa hạt nhân. Buổi lễ tưởng niệm quốc gia sẽ được tổ chức vào cuối ngày 11 tháng 3 nhưng nhiều người dân đã bắt đầu các buổi cầu nguyện của riêng họ.
Trận động đất mạnh 9 độ richter gây ra sóng thần
Ngày 11/3/2011, vào lúc 14h46 chiều (giờ địa phương), một trận động đất 9 độ richter ngoài khơi Thái Bình Dương, cách Tōhoku khoảng 70 km về phía Đông. Với tâm chấn ở độ sâu khoảng 29 km so với mực nước biển, trận động đất đã làm rung chuyển Đông Bắc Nhật Bản khoảng 6 phút. Đây là trận động đất mạnh nhất từng được ghi nhận ở Nhật Bản, và là trận động đất mạnh thứ tư trên thế giới theo thống kê hiện đại, bắt đầu vào năm 1900. Ảnh hưởng của trận động đất đã được cảm nhận trên khắp thế giới, từ các vịnh hẹp ở Na Uy cho đến tảng băng ở Nam Cực.
Trận động đất gây ra sóng thần hủy diệt cực mạnh có độ cao lên tới 40,5m (tương đương chiều cao tòa nhà 13 tầng) ở Miyako thuộc tỉnh Iwate của Tōhoku, di chuyển với tốc độ 700 km/h. Nó san phẳng gần như tất cả các thị trấn ven biển và thâm nhập đến 10km trên đất liền sau khi tràn đê sông Natori ở khu vực Sendai, gây ngập một diện tích ước tính khoảng 561 km2. Các con sóng đã tràn qua và phá hủy các bức tường chắn sóng thần bảo vệ tại một số địa điểm; nước dâng lớn đã phá hủy các tòa nhà ba tầng, nơi nhiều người tụ tập.
Trận động đất gây thiệt hại nặng nề và kéo dài cho đến hiện tại
Nạn nhân tại 20 địa phương gồm 15.894 người chết, 6.157 người bị thương và hơn 2.529 người bị mất tích, tính đến ngày 10/6/2016; có tới 100.000 trẻ em đã phải bỏ nhà ra đi, một số em bị chia cắt khỏi gia đình, hàng nghìn trẻ em trở thành mồ côi; hơn 121.778 tòa nhà đã bị phá hủy hoàn toàn, 280.926 tòa nhà bị phá hủy một phần và 699.180 tòa nhà khác bị hư hại; nhiều người dân phải rời bỏ quê hương, mang theo nỗi đau cùng cực vì mất người thân, mất nhà vĩnh viễn (năm 2018). Ở Đông Bắc Nhật Bản, ít nhất khoảng 4,4 triệu hộ gia đình không có điện và 1,5 triệu hộ gia đình bị mất nước; có khoảng 230.000 ô tô và xe tải bị hư hỏng hoặc phá hủy và thiên tai kép đã tạo ra khoảng 24-25 triệu tấn gạch vụn và mảnh vỡ.
Nguồn điện và máy phát điện dự phòng bị sóng thần tràn vào khiến nhà máy mất khả năng làm mát, gây ra các vụ tan vỡ cấp độ 7 tại ba lò phản ứng của Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi. Các lò phản ứng tại nhà máy Fukushima Daiichi và Fukushima Daini được tự động chuyển sang chế độ ngoại tuyến khi trận động đất đầu tiên xảy ra và chịu thiệt hại lớn do trận động đất và sóng thần sau đó. Cư dân trong bán kính 20 km tính từ Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi và bán kính 10 km từ Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daini đã phải sơ tán.
Mức độ rất thấp của các chất phóng xạ rò rỉ từ Fukushima đã được phát hiện dọc theo bờ biển Bắc Mỹ ngoài khơi Canada và California; dấu vết của đồng vị phóng xạ Cesium-134 và Cesium-137 đã được tìm thấy trong nước biển được thu thập vào năm 2014 và 2015. Iodine phóng xạ được phát hiện trong nước máy ở Fukushima, Tochigi, Gunma, Tokyo, Chiba, Saitama và Niigata, và Cesium phóng xạ trong nước máy ở Fukushima, Tochigi và Gunma. Có thể cần phải thay thế đất bị ô nhiễm, nhiều điểm nóng phóng xạ được tìm thấy bên ngoài khu vực sơ tán, bao gồm cả Tokyo.
Chính phủ Nhật Bản ước tính, thiệt hại tài chính trực tiếp lên tới khoảng 16,9 nghìn tỷ yên (199 tỷ USD), còn Ngân hàng Thế giới ước tính, tổng chi phí có thể lên tới 235 tỷ USD, khiến nó trở thành thảm họa thiên nhiên tốn kém nhất trong lịch sử thế giới. Theo một nghiên cứu năm 2020, trận động đất và hậu quả của nó đã làm giảm 0,47% tăng trưởng GDP thực tế của Nhật Bản trong năm sau thảm họa.
Nguồn: Tổng hợp
