Thuật ngữ Ohitorisama (お一人様)
Ohitorisama (お一人様) là một thuật ngữ của Nhật, chỉ xu hướng sống và làm việc một mình, tận hưởng thời gian riêng mà không cần bạn đồng hành. Khác với hikikomori, họ không cô lập với thế giới mà chỉ muốn có trải nghiệm cá nhân. Ohitorisama bao gồm cả những người đã kết hôn nhưng đôi lúc muốn “đánh lẻ”.
Theo Cục điều tra dân số Nhật Bản, cứ 7 phụ nữ thì có 1 người chưa kết hôn khi chạm ngưỡng 50. Dự kiến đến năm 2040, một nửa dân số Nhật Bản sống độc thân. Ở Việt Nam, số liệu của Tổng cục Thống kê cũng cho thấy, hơn 10% người Việt đang theo đuổi lối sống này.
Sự chiếm sóng của Ohitorisama thể hiện ở các tiệm mì ramen “hướng nội”, phòng karaoke 1 người hay các studio apartment (căn hộ nhỏ cho 1 người thuê). Xu hướng này đang thay đổi hành vi tiêu dùng từ theo nhóm sang đơn lẻ.
Công ty nghiên cứu thị trường Euromonitor International dự đoán đây sẽ là xu hướng tương lai của thế giới. Tuy nhiên, Ohitorisama cũng gây tranh cãi vì đi ngược với văn hóa tập thể của đa số các quốc gia phương Đông.
Nguồn gốc của thuật ngữ Ohitorisama (お一人様)
Thuật ngữ này bắt nguồn từ một cộng đồng do cố ký giả Iwashita Kumiko sáng lập năm 1999. Nhóm có tên O-hitori Sama Koujou Iinkai (Hiệp hội vì lợi ích của những người độc thân). Họ lập riêng một trang web gợi ý địa điểm ăn uống, hướng dẫn du lịch cho những người phụ nữ thích trải nghiệm các hoạt động này một mình.
Năm 2004, ký giả Haishi Kaori là người đầu tiên áp dụng thuật ngữ cho cả những phụ nữ đã “yên bề gia thất”. Từ năm 2007 trở đi, Ohitorisama được sử dụng rộng rãi cho cả nam lẫn nữ nhờ ảnh hưởng của nhà xã hội học Ueno Chizuko.
Năm 2009, bộ phim truyền hình Ohitorisama đã đưa thuật ngữ này đến gần đại chúng hơn. Nhân vật chính của phim là Akiyama Satomi, một giáo viên nữ có sở thích ăn uống một mình. Cô là đại diện điển hình cho phụ nữ Nhật Bản hiện đại: ưa thích lối sống độc thân, nhưng vẫn thoải mái và tự chủ về tài chính.
Vì sao lối sống Ohitorisama ngày càng phổ biến?
Có thể nói sự lan rộng của lối sống Ohitorisama đến từ hai nguyên nhân chính:
1. Sức ép từ áp lực xã hội
Nhật Bản vốn là một quần đảo, và trên mỗi hòn đảo thì diện tích đất sống được lại rất nhỏ. Theo nhà tư vấn kinh tế Motoko Matsushita, vì đặc thù đất chật người đông như vậy, mọi người cần dựa vào nhau để tồn tại và phát triển. Điều này vô hình trung khiến ai cũng bị áp lực đồng trang lứa, phải tìm kiếm cho mình một người đồng hành.
Việc ở và làm mọi thứ một mình từng chịu nhiều định kiến ở Nhật. Đất nước này có những thuật ngữ như 便所飯 benjo meshi (bữa ăn trong toilet) chỉ việc trốn vào toilet để ăn một mình vì xấu hổ. Một thuật ngữ khác là クリスマスケーキ Christmas cake, ám chỉ những phụ nữ trên 25 tuổi mà vẫn độc thân là mất giá (như chiếc bánh Giáng sinh không còn giá trị sau đêm 25).
Nhật Bản cũng có tới 30% người dân trên 50 tuổi và tỷ lệ sinh chạm đáy từ cuối thế kỷ 19. Để giải quyết, chính phủ Nhật đẩy mạnh những chiến dịch mai mối và chế độ phúc lợi sau sinh. Những yếu tố này khiến người độc thân bị coi là phá hoại nền nếp và làm già hóa đất nước.
Trước áp lực “có đôi có cặp”, nhiều người Nhật hình thành tâm lý phản kháng. Họ ngày càng rời xa cuộc sống tập thể và dành thời gian cho bản thân để được tự do. Trước sự phát triển của những cộng đồng và dịch vụ dành cho người độc thân, họ không gặp quá nhiều khó khăn với quyết định này.
2. Gánh nặng chi tiêu và thời gian
Nhiều người Nhật phải làm việc 8-10 giờ/ngày trong môi trường căng thẳng. Tính cả việc tăng ca, thì quỹ thời gian riêng tư của họ ít hơn thời gian lao đầu vào công việc. Theo một khảo sát của Statista, 91% người Nhật muốn tận hưởng niềm vui một mình hơn là tụ tập bạn bè trong thời gian rảnh. Điều này vô tình hạn chế cơ hội họ gặp được “nửa kia”.
Bên cạnh đó, quan niệm “an cư lạc nghiệp” bén rễ sâu trong văn hóa các nước Á Đông, khiến việc sở hữu nhà trở thành điều kiện tiên quyết để kết hôn. Tuy nhiên trước bối cảnh lạm phát toàn cầu và giá bất động sản tăng phi mã, nhiều người thuộc thế hệ millennial đành bó tay với việc mua nhà. Bởi riêng việc nuôi sống bản thân qua ngày đã khiến họ chật vật, chứ chưa nói đến việc lập gia đình ở độ tuổi đôi mươi.
Nguồn tham khảo: https://vietcetera.com; https://ohitorisama-life.jp; Ảnh bìa: https://imatabi.jp
